Yaşam Koçluğu 2000’li yıllarda hayatımıza giren henüz yerini tam bulamamış bir meslek. Birçoğumuz Koçluk terimini basketbol ile duymuşuzdur. Peki, kimdi, ne yaparlardı bu basketbol koçları? Basketbol konusunda uzmanlaşmış olan, takımın performansını artırmak, ekip ruhunu sağlamak, takıma liderlik etmek, yol haritası belirlemek gibi görevleri olan kimselerdi. Koçluk kavramının spor ile eşleşmesinden mütevellit, Yaşam Koçluğu mesleğini edinmek istiyorsanız hangi takımı veya sporcuyu çalıştırıyorsunuz sorusuna hazırlıklı olmalısınız.
Koçluğun spor ile eşleştirilmesinin bir nedeni de, ekranlarda ünlüleri zayıflatan, her müşteriden 15-20 bin para kazandığı iddia edilen, diyet reçeteleri yazdığı söylenen çok sayıda magazinel kişinin yaşam koçu olarak addedilmesidir.
Oysa yaşam koçluğun tanımı, uluslararası koçluk federasyonu(ICF) tarafından açıkça verilmiştir. Buna göre “Yaşam Koçu”; danışanlarının kişisel ve profesyonel potansiyellerini maksimize etmek amacıyla düşünce doğrucu ve yaratıcı bir süreçte onlarla ortaklık yapmaktır.” Görüldüğü üzere BESYO fakültelerinden mezun olmak, diyetisyen olmak ya da sporla ilgili olmak gerekmemektedir. Ebetteki belirli bir alanda uzmanlaşmış kişiler koç olabilirler ancak o alanda uzman olmayan kişilerde bu işi etkin olarak yapabilirler.
Yaşam koçu kişinin yapmayı düşündüklerini imajinasyondan yani yalnızca düşünce olmaktan çıkarıp, “yapma”, eyleme geçirmesine yardımcı olmaktır. İnsanların düşüncelerini hayata geçirememesi ya çoğu çocukluktan gelen kemikleşmiş düşünce ve inanç kalıplarıdır yahut isteklerinin kendi değerleri ile çakışmasıdır. ( aile, dürüstlük, özgürlük, cesaret, adalet hepsi birer değerdir.) Yaşam koçları kişinin yapmasına engel olan inanç ve düşünce kalıplarını danışanın yine kendisinin bulmasına yardımcı olur ve yerine yeni inanç kalıpları yerleştirmesine rehberlik eder. Bunu gerçekleştirirken NLP tekniklerini araç olarak kullanabilir. Koçluk yaklaşımları bu konuda ikiye ayrılmış durumda, bazılarına göre koçlar inanç kalıplarını değiştirmekle uğraşmaz çünkü koçluk şu an ve gelecekle ilgilidir ve en kısa yoldan danışanın sonuç almasını ister. Ancak diğer taraftan bu inanç kalıpları şu an içinde yer almaktadır ve geleceği şekillendirmektedir… Yorum sizin… Çalışacağınız yaşam koçunu kendinize siz seçersiniz ve çalışma şeklinizi de siz belirlersiniz. Koç sizin onaylamadığınız çalışma metot ve teknikleri uygulayamaz. Bu yüzden koçluk kişiye özeldir, her danışan ile yaptığınız iş birliği değişkendir ve benzersizdir. Standart bir reçetesi yoktur.
Yaşam koçları, danışanın hayatının tüm alanlarında işe yarar ve etkin sonuçlar alması üzerinde durur. Bunu yapmak için elinde birçok araç, gereç ve materyali vardır. Yazımda sizlere kendi hayatınızda da uygulayabileceğiniz bir tekniği “Yaşam Çarkını” anlatmak istiyorum. Büyükçe bir çember çizin ve onu sekize bölün. Her parçaya, hayatınızın farklı bir alanını önemli bir başlığı yazın. Aşağıdaki görselde olduğu gibi çarkın ortası 0 ve en dış noktası 10 puandır. Her alana uygun bir puan verin.
Her alanda değer verdiğiniz puanı aşağıdaki gibi çemberle belirtin. Gördüğünüz şekil sizin hayat çarkınızdır.
Çıkan sonuçtan memnun musunuz? Buradaki engebeler hayat kalitenizi gösterir. Hayatınız dengede mi? Şimdi üzerinde düşünün… Kendinizde öncelikle geliştirip, puan skalasında daha üst seviyelere çıkarmak istediğiniz bir, iki alan belirleyin. Bu konuda neler yapabilirsiniz? Kendi eylem planınızı kendiniz oluşturabilirsiniz.
Koçluğa geri dönecek olursak, yaşam koçları kişinin var olan potansiyelini açığa çıkarmasına yani kendi öz kaynaklarını görmesine ve bunları işlevsel şekilde yaşantılarına dâhil etmelerine katkıda bulunur. Bunu da yerinde ve zamanında cesur ve güçlü sorular sorarak yapar. Okul hayatımız boyunca öğretmenlerimizden hep duymuşuzdur; Soru sormak anlamanın yarısıdır. Aslında bakarsanız yarısından fazlası bile olabilir… Çünkü yerinde ve etkin sorular, danışanın zihninin genişlemesine, farkındalık oluşturmasını sağlar.
Yaşam koçları psikolog veya psikiyatristle karıştırılmamalıdır; Kimseye terapi uygulamazlar, tanısı konmuş psikolojik rahatsızlıklara sahip kişiler koçluk görüşmelerine uygun değildirler. Koçlar etik olarak psikolojik yönden sağlıklı kişilerle çalışmak durumundadır. Bir koç danışanını motive eder, değişime ve eyleme odaklamasına, stresle başa çıkmasına yardımcı olur. Yeni düşünce ve beceriler kazanmasında etkilidir ve fakat hiçbir koç tanı, teşhis, iyileşmeye yönelik yaklaşım öne süremez. Terapi uyguladığını öne süren koç yasal olarak suçlu bulunabilir.
Aslında çağımızda adı koçluk olarak adlandırılsa da, Anadolu topraklarında bizim erenlerimiz âşıklarımız vardır. Mevlanalarımız, Yunus Emrelerimiz, Hacı Bektaş Velilerimiz vardır ve tüm bu insanlar zamanında çevresindeki ve şehirlerindeki insanlara adı konmamış yaşam koçluğu yapmış kişilerdir. Günümüzde de hala onların hayat felsefeleri ülkemizde ve dünyanın çeşitli yerlerinde dile getiriliyor, rehber olarak kabul ediliyor.
Yukarıda sizlere yaşam koçluğunu yanlış aksettiren durumlardan bahsetmiştim bu cesaretinizi kırmasın. Koçluk ilke ve prensiplerini benimseyen, Yaratılanı Yaradan’dan ötürü seven, mental açıdan sağlıklı, kararlı olan herkes koçluk yapabilir. “Herkes” kelimesinin altını çize çize vurguluyorum. Eminim çoğu yaşam koçu bana tepki gösterecektir bende onlara bu durumda şunu hatırlatmak isterim hani insan isterse yapamayacağı şey yoktu. Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu? Tabi ki bu ticari kaygıları olan yaşam koçlarınadır sözüm, onlar kendilerine piyasada yeni rakip istemezler. Böyle düşünmeleri doğaldır, kimseyi yargılamıyorum. Anlatmak istediğim bu işi yapmak istiyorsanız kulaklarınızı piyasadakilere kapatmanız. İyi bir kurumda ciddi bir eğitim alarak bu yola girebilirsiniz. Girdiğiniz yolu da illa koçluk olarak tanımlamanız gerekmez. Yol gösteren, yardımsever, ne isterseniz koyun… Yalnızca bu işe para kazanmak kaygısıyla giriyorsanız unutun derim. Hatta çoğu zaman ücretsiz yapabilirsiniz. Yeri geldiğinde bedava, insanlık yararına yapmayı göze alınız. Koçluk bir meslek değil, yaşam stilidir.
Merak edenler için; koçluk eğitimimi Adler profesyonel okullarında almış bulunuyorum. Önümüzdeki sayıya yaşar da kalırsam, sizlere koçluk meziyetlerini anlatacağım…Bir sonraki ay görüşmek dileğiyle esen kalın….
KAYNAKLAR
KOAKTİF KOÇLUK, mediacat
Koçluk Okulu, Tiryaki, Timur
Yaşam Koçluğu El Kitabı, Martin, Curly
