100 YILLIK SANDIK 4.BÖLÜM

“Milli Mücadele ve Cumhuriyet Tarihimiz” güncesini  oluşturmaya, kıymetli tarihi bilgiler vererek nesillerin ufkunu açamaya devam ediyoruz… Bu hafta da paha biçilemez hatıraların yer aldığı 100 yıllık sandığımızı açıyoruz.

 1 AĞUSTOS 1920

Mustafa Kemal’in Batı Anadolu’daki isyanların bastırılması için kuvvet istemesi üzerine, Kazım Karabekir’in gönderdiği Yeşilordu Müfrezesi Ankara’ya geldi. Müfreze Yozgat, Yenihan, Zile yöresindeki ayaklanmaların bastırılmasında hizmet ettikten sonra Ankara’ya ulaştı.

*Çerkez Ethem kuvvetleriyle Yunanlılar arasında şiddetli çarpışmalar oldu. Ç. Ethem Yunan kuvvetlerini yenerek Demirci’ye girdi.

Ankara Hükümeti, Adana Vali Vekilliği’ne Meclis üyelerinden İsmail Safa Bey’i tayin etti.

*Af çıkarılması üzerine Yozgat isyanı elebaşlarından Çapanoğlu Halit Bey teslim oldu.

*Hindistan’da Hindu ve Müslüman bütün halk, Türkiye’yi desteklemek için pasif direnişe geçti. Gandi İngilizler ’in daha önce verdiği iki madalyayı iade etti.

*Robeck’ten Curzon’a: ,”İstanbul’un durumu karışık. Güvenebileceğimiz tek başbakan Damat Ferit, yerinde kalabilirse bize çok faydalı olur. Sevr Anlaşmasının imzalanmasından sonra halkın gözünde o kadar aşağılık bir duruma düşecek ki o zaman onu orada tutmanın bir faydası yoktur.”

*İkdam gazetesi: ” Yeni kabinenin vazifesi mühim ve ağır… Büyük içtenlikle başarısını dileriz” diye yazdı.

* Alemdar gazetesi: “Hükümet değişikliğini onaylıyor. İttihatçıların cazibesine kapılmış olanlar uzaklaştırıldı” diye yazdı.

* İleri gazetesi: ” Sık ormanlar içinde kendimizi kaybetmiş gibiyiz. Sevr Anlaşmasının imzalanması ertelenmiş. Ruhu sıkan bir belirsizlik var” diye yazdı.

2 AĞUSTOS 1920

*Çerkez Ethem’in, Meclis’te okunan raporu: “İki yüzbaşı, 500 asker öldürdük. 30 otomobil, makinalı tüfek, 1 milyon mermi ele geçirdik.”

*Zonguldak Mutasarrıf Vekili Ahmet Cevdet görevini bırakarak İstanbul’a kaçtı.

*Malta’da tutuklu Gökalp’ten kızı Seniha’ya: Bu devirde yaşayabilmek için insan tamamıyla sinirsiz olmalı.

*İkdam gazetesi; Yozgat’ta, 3 gün içinde 180 idam kararı yerine getirildiğini, Anadolu’nun Mustafa Kemal’e karşı ayaklandığını yazdı.

*Alemdar gazetesi: Koca imparatorluk, çatırdayarak yıkıldı diye yazdı.

*Akşam gazetesi: Ölmek var, göçmek yok. Zira göçseniz de öleceksiniz. Diye yazdı.

3 AĞUSTOS 1920

*Cepheleri denetlemekte olan Mustafa Kemal Paşa yanındakilerle birlikte Konya’ya geldi.

*Hamdullah Suphi “Avrupalılar bizi yamyam sanıyorlar dedi.

*Halil Paşa, Doğu Beyazıt’tan Kazım Karabekir ve Mustafa Kemal Paşa’ya yazdığı mektupta: 500 kilo altınla yola çıktığını, Rusların ilk silah yardımının da 20 Temmuz’da yola çıkmış olacağını bildirdi.

*Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa, Genelkurmay Başkanlığı’na gönderdiği raporda, yenilgide subayların suçu olmadığını, cezalandırılmaması gerektiğini belirti…

*Piyer Loti’nin yazısında; “Kuvvetlerimizin Doğu’da çöküşü, ırkımızın tarihinde siyasetimizin ilk lekesi olacaktır. Çukurova, gerçek Türk namus karlığının koparılmaz parçasıdır” cümlesi yer aldı.

4 AĞUSTOS 1920

*Damat Ferit Hükumeti, Sevr anlaşmasını tepkileri önlemek için yayınladığı bildiride; Malların ve eşlerin ortaklığını kabul eden Bolşeviklerden yardım almak, Osmanlı Devletini küçültür cümlesine yer verdi.

*Yunan kuvvetleri ikinci kez Demirci’ye girdiler.

*Sovyetler, Sarıkamış’ın Türkler tarafından işgal edilebileceğini kabul ettiler.

*İstanbul yanlısı gazeteler (uşaklığı ilke edinmiş, satın alınmış, kalemi satılık yazarların gazeteleri); ulusal kurtuluş mücadelesi verenler hakkında olumsuz tavırlarını sürdürdüler.

*Karabekir Paşa yayınladığı bildiride; Bütün ezilen milletler, hayat ve hürriyetine kavuşacak cümlesine yer verdi.

*Dün Konya’da bulunan Mustafa Kemal Paşa TBMM’ne çektiği telde, Konya için genel af istedi.

*Mustafa Kemal Paşa, Konya halkına yaptığı konuşmada ulusal güçlerin azımsanmaması gerektiğini bildirdi.

*Padişah, Ermeni kırımından yargılanıp 20 Temmuz’da idam cezasına çarptırılan Bayburt eski Kaymakamı Nusret Bey’in cezasını onayladı.

*Enver Paşa, Berlin’den Moskova’ya hareket etti.

Lordlar Kamarası’nda Lord Wester Wemyss, İzmir çıkarmasını, İzmir ve Trakya’nın Yunanistan’a bırakılmasını eleştirdi.

 5 AĞUSTOS 1920

*Mustafa Kemal Paşa, yanındakilerle birlikte Konya’dan Pozantı’ya geçti.

*Burada, Çukurova’nın ileri gelenleriyle “Pozantı Kongresi” olarak adlandırılan bir toplantı yaptı.

*Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Kastamonu şubesi, 15-45 yaş arasındaki erkeklerin Cuma günleri yurt savunması eğitim görmelerini kararlaştırdı.

*Ermeni kıyımıyla suçlanan Bayburt eski Kaymakamı Nusret Bey, İstanbul’da idam edildi. (Aynı suçtan Boğazlıyan eski Kaymakamı Kemal Bey de 10 Nisan 1919’da idam edilmişti).

*Mihran Damatyan adındaki bir Ermeni, Adana valilik konağına giderek “Kilikya Cumhuriyeti Hükümetinin geçici temsilcileri olarak göreve başladıklarını ilan etti.

*Başbakan Damat Ferit’in başkanlığında, bakanlardan meydana gelen bir komisyon, bütün gün, Kuvayı Milliye’yi ezmek için alınacak tedbirleri görüştü.

*İngiliz İşgal Komutanı Milne’in İngiliz Savaş Bakanlığı’na, Veliaht Abdülmecit’in Mustafa Kemal Paşa’ya yardım için Anadolu’ya kaçmak istediğini bildirdi.

(Bu rapor üzerine Abdülmecit, İngiliz polisince gözetiminde tutulmaya başlandı)

*Peyami Sabah gazetesinde Ali Kemal; Hükümet önce, Anadolu’nun henüz istilaya uğramayan yerlerini Mustafa Kemallerden, Ali Fuatlardan, o ipsiz sapsız, akılsız, fikirsiz zorbalardan, canilerden temizlemelidir.” diye yazdı.

6 AĞUSTOS 1920

*K0astamonu’da cuma namazından sonra camilerden çıkarılan sancakların altında toplandı.

*Vali vekili de iki hamalın arasında halkın arasında yer aldı.

*Mustafa Kemal Paşa ve yanındakiler Kütahya’ya geldiler. *Haçin Ermenileri gece (6/7), kendilerini çember içinde

*Dün Değirmendere’ye çıkarma yapan Yunanlılar, isyancılarla birlikte Karamürsel’i işgal ettiler.

*ABD Yüksek Komiseri Bristol’un raporunda;” Milliyetçilerin durumunda büyük bir zayıflama olmamış, İngilizlere duydukları kin azalmamıştır. Hristiyanlara karşı zora başvurulmamaktadır. Bursa’yı geri almakta kararlıdırlar. “ gibi cümleler yer aldı.

*İleri gazetesinde; Mustafa Kemal Paşa’nın, ordusunu İzmir cephesinde topladı yer aldı.

*Vakit gazetesinde; Anadolu’ya silah toplayan gruplarla ilgili söyleşiler yer aldı.

7 AĞUSTOS 1920

*Mustafa Kemal Paşa’nın isteği üzerine TBMM Konya isyanı suçluları için genel af ilan etti.

*Kuvayı Milliye’ye yardım etmekle de suçlanan Ebubekir Hazım Bey, İstanbul’da Birinci Divan-ı Harb-i Örfi, idama mahkûm etti.

*İstanbul Hükümeti, kendilerini eleştiren makalelerin yayınının yasaklanması, yazanların cezalandırılması kararı aldı.

*Fransız kuvvetleri, ikmallerini yaparak Tarsus yönüne hareket ettiler.

*Adana Valisi, Belediye Başkanı ve Müftüsü, ortak bir bildiri yayımlayarak, çetelere Padişah’ın emirlerine itaat istediler. Bildiri, Güney Cephesi savaşçıları üzerine Fransız uçaklarıyla atılmaya başlanıldı.

*Yunanlılar Yalova’yı İşgal etti.

*Genelkurmay Başkanlığı, Batı Cephesi Komutanlığı’na, zorunlu kalındığında Sakarya köprülerini tahrip edilmesini bildirdi.

*Aşar vergisi TBMM’de görüşülürken, Mehmet Şükrü Bey; “Vergi veren, yurdu savunan, omuzlarına memleketin bütün ağırlığı çöken köylüdür, fakat yine ezilen köylüdür. İşleri yapılmayan, yollan yapılmayan, hükümetten kovulan yine köylüdür” dedi.

*Peyami Sabah gazetesinde ‘ta Ali Kemal: Mustafa Kemal ve ayaktaşları, Yunanlılara karşı büyük bir saldırıya hazırlanıyorlar. Bu çılgınca teşebbüsün amacı yine izmihlal, yine izmihlal, yine izmihlal! Çünkü Yunanistan’ın orduları var, mühimmatı var, teçhizatı var. Nihayet İngiltere gibi büyük bir yardımcıları var. Bu sergerdeler ise her hususta yoksul. Fazla olarak da gaddar, haydut! Anadolu halkı, Allah’ını, dinini sever. Onlar ise zındık, münafık. Yunanlılar ta Bursa’ya geldiler. O düzmece kahramanlar çala taban kaçmaya mecbur oldular. Diye yazdı.

*The Orient News’te “Mustafa Kemal’in ayaklan altındaki zemin kaymaya başladı. Planlan bir bir suya düştü. Onun önünde üç yol var: Tabanları kaldırmak, vuruşarak kaçmak, “bütün paslı silahlarını attım, cezamı çekmeye hazırım” diyerek hükümete teslim olmak” içerikli yazı yayınlandı.

8 AĞUSTOS 1920

*İkinci Düzce ayaklanması, 300 Abaza Düzce’yi ateşe verdi.

* Kılıç Ali’nin 11 Mayısta ayrılması üzerine, Binbaşı Ali Şefik Özdemir, Antep’e gelerek Kuvayı Milliye ‘nin komitesini üzerine aldı. Ali Şefik Bey, ateşkesten beri Suriye’de Fransızlara karşı yeraltı çalışması içindeydi. Andrea komutasındaki bir Fransız kuvveti, Akçakoyunlu’dan Antep yönüne hareket etti.

* Fransız işgalini sona erdirmek için Güney Cephesi’ de kısmi seferberlik ilan edildi. Mustafa Kemal, 1892-1899 doğumluların askere alınmasını emretti.

* İstanbul İngiliz Orduları Genel Karargâhından İngiliz Savad Bakanlığı’na yazılan raporda “İstanbul Hükümeti, Anadolu’ya karşı kullanacağı 25 bin kişilik kuvvetin silah, donarım ve yiyeceğini İngiltere’den satın almak istiyor.”

* Akşam gazetesi : “Sulhumuz yine tehire uğradı” diye yazdı.

8 Ağustos’ta başlayan Düzce ayaklanmasını bastırmak üzere, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Yozgat ve Uşak’tan birlikler gönderildi. Birliklerden biri Bolu boğazında baskına uğradı.   Batı Cephesi Komutanlığı, isyancılara karşı gönüllü birliklerin kullanılmasını, zorunlu olmadıkça düzenli ordu birliklerinin çatışmaya sokulmamasını emretti.

*Antep yakınlarındaki Nafak Boğazı’nda Fransızlara yapılan baskın sonuç vermedi. Fransız birlikleri Akçakoyunlu’dan Antep’teki birliklerini takviye etmeye geliyorlar.

* Meclis’in gizli oturumunda Mustafa Kemal Paşa, cephe teftişini anlatarak iyimser bilgiler verdi.

* Kont Sforza, İtalyan Parlamentosunda “Türklerin tam bağımsızlığını isteriz” dedi.

* Alemdar gazetesi :  “Türkiye üzerinde diğer İtilaf Devletleri’nin ve Yunanistan’ın üstünlük kurduğunu gören İtalyanlar daha yumuşak bir politika izlemeyi tercih ediyorlar” diye yazdı

* Yunus Nadi’nin Yenigün gazetesi Ankara’da Yenigün adıyla yayımlanmaya başladı.

 10 AĞUSTOS 1920

*OSMANLI İMPARATORLUĞUNU SONLANDIRAN, TÜRKLERİ İÇ ANADOLU’NUN BİR BÖLÜMÜNDE TUTSAK EDEN HÜKÜMLER İÇEREN SEVR ANLAŞMASI. PARİS’TE İSTANBUL HÜKUMETİ DELEGELERİNCE İMZALANDI.

*Sevr Anlaşması’na göre Türkiye’yi; İngilizler, Fransızlar,• İtalyanlar ve Ermeniler aralarında paylaşıyorlar, Doğu’da özerk bir Kürdistan kuruluyor,

12 Ada İtalya’ya veriliyor, İstanbul ve Çanakkale Boğazları İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya ve ABD’den kurulu bir komisyonca yönetileceği öngörülüyordu.

*Ankara Hükumeti ise anlaşmayı geçersiz saydı.

*Düzce’den gelen isyancıların baskısı karşısında, ulusal güçler Bolu’yu boşalttı.

*Fransız kuvvetleri, Antep’i kuşattılar.

*İstanbul Hükumeti, Ankara’dan emir almakta olan valilerinin görevlerine son verdi.

*Ankara Hükümeti, maden kömürü üretimi ve dışsatımını artırarak bütçeyi güçlendirmek için, Zonguldak kömür işçilerinin askerliklerini erteledi.

12 AĞUSTOS 1920

*Sevr Antlaşmasının imzalandığını duan Müslümanlar dükkânlını kapattılar.

*Sevr Anlaşması üzerine, İzmir’de Yunan sivil idaresi kuruldu.

*İstanbul ı Numaralı Divan-ı Harb-i Örfi (Nemrut Mustafa), Kuvayı Milliye’ye katılıp Padişah’a karşı gelenlerin rütbelerinin geri alınmasına ve mallarına el konulmasına karar verdi.

*Venizelos’a suikast yapıldı.

*İçki Yasağı (Men-i Müskirat) yasa tasarısı görüşülürken Meclis’te şiddetli gürültüler ve sataşmalar oldu.

11 AĞUSTOS 1920

*Antep halkı, Fransızların teslim ol çağrısını ret ettiler.

*Gerede’den bir birlik, isyancıların saldırısına uğradı. 331 erden 21 kişi kaldı.

*Ankara Hükumeti, tehcir davalarına bakacak mahkemeleri kapattı.

*Yunanlılardan, Karamürsel geri alındı.

*İstanbul’da Amele Fırkası adıyla bir parti kuruldu.

*Alemdar gazetesinde R. Cevat’ın, Sevr antlaşması yorumu; “İttihat ve Terakki, rezaletini dünyaya bulaştırdığı için, insanlık bu hırsız çetesinin yapacağı tahribata karşı tedbir almakta haklıdır.”

100 YIL ÖNCE 13 AĞUSTOS 1920

*Türk Kurulu ile Sovyet yetkilileri arasında Moskova’da resmi görüşmeler başladı.

*Kastamonu erkekleri bu günkü cuma namazından sonra da mahallelere bölünmüş gruplar halinde eğitim yerine giderek geçit yaptılar.

*Halil Paşa, Türkiye’ye ait işlerin Azerbaycan’da bir resmi temsilci olmaması nedeniyle yüzüstü kaldığını bildirdi.

*Türkler direnince, Fransızlar Antep’i bombaladı.

*Cemal Paşa, Mustafa Kemal Paşa’ya gönderdiği mektuplara yanıt almadığını bildirerek, “sizin iki satırınız bana rehber olacaktır” diye yazdı.

*Aden’deki İngiliz temsilcisi, dış işlerine gönderdiği raporda; Yemen’de Türkler lehine propaganda yapıldığını bildirdi.

*Peyami Sabah’ta Ali Kemal; İtilaf Devletleri’nin teveccühünü kazanılmasını savundu.

*Metropolithane’de ve Selimiye Camii’nde Venizelos’a şükran duası yapıldı.

14 AĞUSTOS 1920

*Bolu isyancılardan geri alındı.

*Ulusal güçler, Adana’da Fransız karargâhını top ateşine tuttular.

*Lenin Türk heyetine, Anadolu’ya yardım edeceklerini ve Batı’nın saldırısına karşı Türkiye’yi koruyacaklarını söyledi.

*TBMM’nde Trakya ve Düzce olayları görüşüldü. Mustafa Kemal Paşa; “Bu Meclis, koca Anadolu’ya, millete dayanıyor. İstanbul’u olduğu gibi, Trakya’yı da burası kurtaracaktır” dedi.

*İrşat Encümeni’nin Sevr Anlaşması konusunda millete bir bildiri yayımlaması kabul edildi.

*Karagöz-Hacivat diyaloğu:

Hacivat; “Biz bu viran evde oturamayacağız galiba. Bir gün başımıza çökecek, aklımız başımızdan gidecek.

Karagöz; “Hele biraz daha dişimizi sıkalım Hacivat, ne olur olmaz, belki bir biçimine getirir de şu babadan kalma harap evi adamakıllı tamir ederiz.”

15 AĞUSTOS 1920

*TBMM’de, milli savunma için herkesin taşınabilir malından onda birinin alınması önerildi.

*Ereğli ve Zonguldak’tan çıkarılan kömürler hakkında kanun çıkarıldı.

Meclis genel kurulu, Celalettin Arif Bey’in ve sürekli izinli olan Cemalettin Efendi’nin yerlerine vekâlet etmek üzere iki başkan vekili seçmeyi kararlaştırdı.

*Belçika’nın İstanbul Temsilcisi Marghetitch, raporunda, Türklerin uygarlıkta ilerleyebileceklerini ileri sürenleri eleştirdi.

*Enver Paşa, Moskova’ya geldi.

*Kimi kaymakamlıklara atamalar yapıldı.

*Annesi Zübeyde Hanım, Kayseri’ye iş için gitmekte olan Miltiyadi adında bir Rum tüccarla göndermek üzere Mustafa Kemal’e yolladığı mektupta; kimseden ödünç para alınamadığını” belirti. Mektuba Makbule Hanım; “Eğer Anadolu’daki bagiler tenkil edilmez ve oralardan def edilmezse burada halimiz haraptır.” notunu düştü.

*Yabancı gazetelerden, Mustafa Kemal’in Ankara’da zevk ve safa içinde yaşadığı yalanını yazanlar oldu.

YAZI DİZİMİZ DEVAM EDECEKTİR.

 

Bunlar ilginizi çekebilir...

Bir yanıt yazın