“Bugün Sovyetler Birliği, dostumuzdur, komşumuzdur, müttefikimizdir. Bu dostluğa ihtiyacımız vardır. Fakat yarın ne olacağını kimse kestiremez. Tıpkı Osmanlı gibi, tıpkı Avusturya Macaristan gibi parçalanabilir, ufalanabilir. Bugün ellerinde sımsıkı tuttuğu milletler avuçlarından kaçabilirler. Dünya yeni bir dengeye ulaşabilir. İşte o zaman Türkiye ne yapacağını bilmelidir… Bizim bu dostumuzun idaresinde dili bir, inancı bir, özü bir kardeşlerimiz vardır. Onlara sahip çıkmaya hazır olmalıyız. Hazır olmak yalnız o günü susup beklemek değildir, hazırlanmak lazımdır. Milletler buna nasıl hazırlanır? Manevi köprülerini sağlam tutarak. Dil bir köprüdür… İnanç bir köprüdür… Tarih bir köprüdür…” “… Köklerimize inmeli ve olayların böldüğü tarihimizin içinde bütünleşmeliyiz. Onların bize yaklaşmasını bekleyemeyiz. Bizim onlara yaklaşmamız gerekli…” (M. K. Atatürk)[1]
Atatürk’ün, Cumhuriyetin onuncu yıldönümü olan 29 Ekim 1933’te söylediği sözler, takvimlerin, Cumhuriyetin yüzüncü yıldönümüne yaklaştığı bu günlerde, O’nun ne kadar ileri görüşlü olduğunu bize bir kez daha göstermiştir.
1990’lı yılların başına kadar Türk devlet ve topluluklarının varlığı ile ilgili bilgilerimiz oldukça sınırlıydı. 1991’de Sovyetlerin dağılmasına kadar Türklerin sadece Orta Asya’da yaşadığını sanıyorduk. Küçüklüğümüzde sürekli Aras’ın o tayı, Aras’ın bu tayı sözlerindeki hasret ve özlem yükünü duyarak büyüdük. Büyüyünce Orta Asya’nın Uzak Asya, İç Asya, Ön Asya gibi devamının olduğunu, Aras’ın o tayının Azerbaycan’la sınırlı olmadığını, Aras’ın bu tayının da Türkiye ile sınırlı olmadığını gördük. Bu dağılmanın en önemli sonuçlarından biri, Rusçanın etkisinden kurtulan anadillerin, kendini koruma mücadelesi olmuştur.
Dar anlamda Orta Asya, Avrasya, Türkeli, Türkistan, Dış Türkler gibi farklı adlandırmaların, geniş anlamdaki karşılığı, Türklerin tamamının yaşadığı coğrafyaları içine alan Türk Dünyası’dır.
Dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayan Türklerin varlığı, Türk Dünyası’nın sınırlarını kesin olarak çizmeyi zorlaştırsa da Türk Dünyası’nın toplam alanının 10,5 milyon km²’ye ulaştığını, bu alanın Avrupa kıtasının alanından daha fazla olduğunu ve Türk Dünyası’nın nüfusunun yaklaşık 300 milyon olarak ifade edildiğini bilmekteyiz.[2]
Türk Dünyası adına son otuz yılda eğitim, kültür, dil, siyasi ilişkiler, ekonomi gibi pek çok alanda çeşitli organizasyonlar yapılmıştır. Atılan her adımın zincire yeni bir halka eklediği çalışmaların en önemlilerinden biri, 2010 yılında Türksoy’un aldığı kararla Türk Dünyası Kültür Başkenti uygulamalarıdır. 2012 yılındaki ilk ev sahibi Nur-Sultan-Kazakistan, 2013 Eskişehir-Türkiye, 2014 Kazan-Tataristan, 2015 Merv-Türkmenistan, 2016 Şeki-Azerbaycan, 2017 Türkistan-Kazakistan, 2018 Kastamonu-Türkiye, 2019 Oş-Kırgızistan, 2020 Hive-Özbekistan olmuştur. Gönlümüzden geçen 2022 Türk Dünyası başkent kutlamalarının, Şuşa’da gerçekleştirilmesidir.
Yine TÜRKSOY’UN bir etkinliği olarak Eskişehir (2013)ve Kazan’da (2014) gerçekleştirilen Türkvizyon Şarkı Yarışması da kültürel bağların güçlenmesine katkı sağlamıştır.
[1] UZUN, Adem, Türk Devlet Ve Toplulukları İle İlgili Eğitim Faaliyetlerimiz, bilig-1/Bahar’96, s. 148
[2] ÖZEY, R., Türk Dünyası’nın Jeopolitik Konumundan Kaynaklanan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri (Editör. Necdet Öztürk- Ali Satan), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2007, İstanbul, s. 2, 22.
[3] https://qha.com.tr/haberler/turk-dunyasi-liderlerinden-29-ekim-mesajlari/107289/
