Fotoğraf-Beata Ratuszniak

“Güzel sanatlarda muvaffak olmak, bütün inkılaplarda başarıya ulaşmak demektir. Güzel sanatlarda muvaffak olamayan milletler ne yazık ki, medeniyet alanında yüksek insanlık sıfatı ile yer almaktan ilelebet mahrum kalacaktır.” Mustafa Kemal Atatürk

Büyük Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ümüz yukarıdaki ifadesinde de belirttiği gibi, sanatı insanlığın ve medeniyetin temel taşı görmüştür. Savaş sonrası ülkemizin en yoksul ve karamsar olduğu zamanlarda bile sanatın, bireye, topluma, uygarlığa olan katkısını ve etkisini fark edip sanata ve sanatçıya büyük desteklerde bulunmuştur. Cumhuriyetimizi ölümsüzleştirmeleri için sanatçıları teşvik etmiştir. Çünkü dünya medeniyetleri ile aynı seviyede olabilmek için, sanata önem vermemiz gerektiğini engin ileri görüşlülüğü sayesinde fark etmişti…

Sanat her ne kadar zamanla şekil ve boyut değiştirmiş olsa da, antik çağlardan beri hayatımızda yer almıştır ( Bknz: Mağara Resimleri) ve kendimizi barışçıl yoldan ifade edebileceğimiz en etkili yöntem olmuştur. Sanatın psikolojik, bireysel, toplumsal gelişimimize katkıları büyüktür. Yazımda sizlere sanat ve birey etkileşiminden, sanatın pozitif katkılarından söz edeceğim…

• Sanat hayal gücünü aktive eder, yaratıcı yönümüzü açığa çıkarır. Peki, nedir bu hayal gücü? Ne işe yarar? Psikologlar, pedagoglar ve eğitimciler neden bu konu üzerinde bu kadar yoğunlaşıyorlar?

TDK Büyük Sözlüğünde hayal gücü şöyle tanımlanmıştır; Zihnin hayal yaratma yetisi, düş gücü, imgeleme, muhayyile,  Geçmiş yaşantılara özgü ögelerle şimdiki yaşantı arasında bağ kurma gücü, Bir nesneyi, o nesne karşımızda olmaksızın tasarımlama yetisi… Kuşkusuz ki bu tanımlama doğrudur ancak bana göre eksiktir. Bütün bu cümleler hayal gücünü sadece zihinde yaratılan gerçek olmayan şeyler olarak vermişler. Hâlbuki hayal gücü aynı zamanda eyleme geçmenin de ilk adımıdır. Bugün gerçek yani somut olarak tanımladığımız her şey bir zamanlar hayaldi… Bir eylemi, buluşu, projeyi veya işi önce zihnimizde hayal ederek deneyimleriz, sonra fiziksel dünyada gerçekleştiririz. Yani, bilim adamları yetiştirmek, yeni ve milli buluşlar üretmek istiyorsak da çocuklarımızı ve gençlerimizi hayal gücünü geliştirmelerine yönelik aktivitelere yönlendirmeliyiz. Şüphesiz hayal gücünü geliştiren en başarılı araç sanattır. Çünkü sanat sınırsız düşünebilmek demektir. Bir resim yaparken, o eserdeki güneş illa sarı olmak zorunda değildir, bireyin zevkine göre o güneş mora da boyanabilir, maviye de. Gerçek dünyada tek bir doğru vardır o da güneşin sarı olduğudur aksini iddia ederseniz sizin deli veya renk körü olduğunuzu düşünebilirler. Ancak tuvaldeki mor güneş kimsenin gözüne batmaz. Sanat sizi toplumsal ve bilimsel diktalardan uzaklaştırarak, sınırsız özgürlük verir.

Fotoğraf- Luis Davila

“Sanat ne bir oyun ne de bir eğlencedir. O, ancak ruhun dışarıya vurarak kendisini göstermesi ihtiyacıdır.” E. G. Benite

• Sanat inanılmaz bir dışa vurumdur… Bir piyanistin piyano çalarken beden diline, mimiklerine, tavrına dikkat edin ya da bir tiyatro oyuncusunun oyun sırasındaki performansına… Nasıl da tutkuyla yapar işini… Sanki dünyayı yıkıp, yeniden inşa eder. Sahnede bir anda devleşir. Çünkü sanat öylesine kuvvetli bir meditasyon halidir ki, bütün varlığınızı o sürece verirsiniz. Bütün öfkeniz, üzüntünüz, tutkunuz, sevinciniz, aşkınız o tuvalde kalır, nağme olur notaları deler geçer… Yani dolayısıyla sanat müthiş bir duygu söktürücüdür. Duygularını bu denli yoğun olarak sanata yoğunlaştıran bir insan öfkesini kontrol etmekte, stres seviyesini ayarlamakta diğer insanlara göre daha başarılıdır. Sanat duygularınıza dokunan sihirli bir değnektir.

• Problem çözme becerimizi geliştirir, çok yönlü düşünmemize olanak sağlar. Kısacası zihni genişletir. Problem çözmek için insanın hem analitik hem de kreatif düşünmesi gerekir. Bir heykeltıraş kili heykele dönüştürürken hem düş gücünü çalıştırır, hem de milimetrik hesaplar yaparak analitik zekâsını çalıştır. Eseri üzerinde çalışırken karşılaştığı aksilikler için farklı çözüm yolları arar ( esneklik- farklı bakış açıları) ve bir şekilde işleri yoluna koyar. Dolayısıyla dış dünyadaki sorunlar karşısında da çözüm odaklı ve iş bitirici olur.
• Pozitif düşünme becerisi Sanatla kazanılır. Bir sanat eseri oluşturabilmek için pozitif duygulara ihtiyaç duyarsınız. Diyebilirsiniz ki, olumsuz duygular barındıran pek çok sanat türü ve eseri var. Örneğin, lanet ve küfür yağdıran arabesk şarkılar, korku filmleri, iç karatıcı tablolar vb. Bu durumda size sormak istiyorum. İzlediğiniz film, oyun, dinlediğiniz müzik gerçekten sanat eseri mi yoksa popüler kültüre hizmet eden hızlı tüketim ürünleri mi? Bana sorarsanız ikinci soru grubunun içinde yer alıyorlar. Çünkü sanat sadece kendini ifade etme yolu değildir, sanatın doğasında GÜZELLİK, UMUT, BARIŞ vardır. Size önerim, hızlı tüketim ürünlerini hayatınızdan silmeniz. Çünkü dinlediğiniz ve izlediğiniz ürünler bilinçaltınızı şekillendiriyor. Bilinçaltınızın çöplüğe dönmesine izin vermeyin!
• Sanatla ilgilenen insan aynı zamanda iyi bir gözlemcidir, çevresini, insanları durumları iyi analiz eder. Çünkü hayal gücünü besleyebilmek ve bir yaratım gerçekleştirmek için malzemeye ihtiyaç duyarsınız. Bu malzemeyi de çoğunlukla somut varlıklardan ( insan, hayvan, ağaç, bitki vb.) toplarsınız. İyi bir oyuncu rolüne girebilmek için insanları gözlemler, bir ressam pratik yapmak için kişilere, nesnelere eskizlerinde yer verir, müzisyen doğanın seslerinden ilham alır.
• Sanat bütün duyularımızı ve bedenimizi harekete geçiren etkili bir uyarıcıdır. Bir sanat çalışmasında sadece ellerinizi kullanmazsınız, ölçü almak için gözlerinizi kullanırsınız, ritmi yakalamak için ayaklarınızı, kollarınızı, kafanızı kullanırsınız… Gözleriniz her zamankinden daha keskindir, kulaklarınız en küçük titreşimi alır, hisleriniz en açık haldedir. En küçük fikri, bilgiyi sezinleyerek alırsınız. Boyaların, enstrümanın, terinizin, kâğıdın kokusunu en doğal haliyle içinize çekersiniz. Ağzınızda üretkenliğin verdiği, başarı tadı vardır.

Bilim ve tıp dünyası da sanatın gücünden haberdardır. Sanatın sağlığa etkileri konusunda yapılmış pek çok araştırma ve deney vardır. Sanat terapisi son yılların ilgi çeken metotlarındandır. Ana düşüncesi; sanatı kişinin kendini ifade etme şekli olarak kullanması ve ürettiği eser, çalışma tavrı üzerinden analizlerde bulunmaktır. Bunun dışında müzik ve ritim terapi de kullanılan yöntemler arasındadır.

          Bize sanatın gücünü, ufkun ötesini gösterircesine, çağının önünde gösteren Atatürk’ümüze sevgi, saygıyla…