Türkiye tarihinde kadınlar, yerel yönetimlerde siyasal haklarına ilk defa 1930 Belediye Seçimlerinde kavuştular. 1930 yılının Nisan ayında Meclis’te yeni “Belediye Kanunu”nun kabul edilmesiyle kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanındı. Nisan 1930’da kabul edilen bu kanunla yerel seçimlerde kadınlar ilk kez oy kullanıyordu. 26 Ekim 1933’te muhtar seçme ve seçilme hakkı verilen kadınlar, köy muhtarlığı ve ihtiyar heyeti azalığına aday olma ve oy kullanma hakkı kazandı. Kadınların en büyük siyasal kazanımı ise 5 Aralık 1934 yılında “Anayasa ve Seçim Kanunu”nda değişiklik yapılarak kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı verilmesiydi. Kadınlar bu hakkı ilk kez 8 Şubat 1935’te yapılan seçimde kullandı ve 17 kadın milletvekili Meclis’e girdi. 1936 tarihli ara seçimlerde ise bu sayı 18’e yükseldi.
Seçmen 31 Mart 2024 Pazar günü 5 yıl boyunca görev yapacak yerel yöneticileri seçmek için sandık başına gitti. 81 ilde kurulan 206.806 sandıkta 61.430.934 seçmen oy kullandı ve belediye başkan ve muhtarları belirledi. 11 ilde kadın adaylar kazandı. 2019 Yerel Seçimlerde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerine göre, yerel seçim için başvuru yapan 8 bini aşkın belediye başkan adayının yüzde 8,1’i kadındı. 2024 seçimlerinde ise yerel seçimler için başvuru yapan 15 bini aşkın belediye başkan adayının yüzde 11’i kadınlardı.
2019 seçimlerinde Gaziantep, Aydın, Van ve Siirt’te kadın adaylar kazanmıştı. 2024 seçim sonuçlarına göre ise Türkiye’nin büyükşehirlerinden Aydın, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep ve Tekirdağ ve diğer 6 il ile birlikte toplam 11 il kadınlar tarafından yönetilecek. İlçelerde ise İstanbul’da 3, Ankara’da 1, İzmir’de 8, Adana’da 1, Antalya’da 3 kadın belediye başkanı seçimi kazandı.
5 büyük şehirdeki sonuçlar;
Aydın : Özlem Çerçioğlu, CHP yüzde 50.53; Diyarbakır : Ayşe Serra Bucak Küçük, DEM Parti yüzde 64.07; Eskişehir : Ayşe Ünlüce, CHP yüzde 51.02; Gaziantep : Fatma Şahin, AKP yüzde 38.82; Tekirdağ : Candan Yüceer, CHP yüzde 50.15.
Diğer şehirlerde kazanan kadın belediye başkanları;
Ağrı : Hazal Aras, DEM Parti yüzde 51.0; Afyonkarahisar : Burcu Köksal, CHP yüzde 50.7; Batman : Gülüstan Sönük, DEM Parti yüzde 64.5; Bilecik : Melek Mızrak Subaşı, CHP yüzde 48.8; Edirne : Filiz Gencan Akın, CHP yüzde 46.6; Siirt : Sofya Alağaş, DEM Parti yüzde 49.3.
İstanbul’un ilçelerindeki kadın belediye başkanları; Bakırköy : Ayşegül Özdemir Ovalıoğlu, CHP, yüzde 67.72; Üsküdar : Sinem Dedetaş, CHP yüzde 49.92; Maltepe : Esin Köymen, CHP yüzde 58.93.
Başkent’in bir kadın başkanı şöyle; Akyurt : Hilal Ayık, AK Parti yüzde 50.20.
İzmir’in kadın belediye başkanları; Çeşme : Lal Denizli, CHP yüzde 53.74; Foça : Saniye Fıçı, CHP yüzde 49.60; Karabağlar : Emine Helil İnay Kınay, CHP yüzde 46.26; Karaburun : İlkay Girgin Erdoğan, CHP yüzde 49.84; Karşıyaka : Behice Yıldız Ünsal, CHP yüzde 64.12; Kınık : Sema Bodur, CHP yüzde 55.74; Konak : Nilüfer Çınarlı Mutlu, CHP yüzde 52.82; Selçuk : Filiz Ceritoğlu, CHP yüzde 34.92.
Adana’nın Seyhan ilçesinde CHP’nin adayı Oya Tekin yüzde 41.61 oyla belediye başkanı seçildi.
Kadın Adayları Destekleme Derneği (KADER) Başkanı Nuray Karaoğlu’nun da ifade ettiği gibi 31 Mart yerel seçimlerinin sonuçları “siyasi bir değişim ve toplumsal bir dönüşümün” habercisi. Kadın yönetici sayısının artması, kadınların karar mekanizmalarında var olma mücadelesinin bir sonucu olarak görülse de bu sayılar eşitlikçi bir toplum için yeterli değil. Ancak bir önceki seçimlere oranla kadın başkan sayısının artması, eşit siyaset açısından toplumdan umutlu olmamız gerektiğini gösteriyor.
