100 YILLIK SANDIK-2. BÖLÜM

“Milli Mücadele ve Cumhuriyet Tarihimiz” güncesini  oluşturmaya, kıymetli tarihi bilgiler vererek nesillerin ufkunu açamaya devam ediyoruz… Bu hafta da paha biçilemez hatıraların yer aldığı 100 yıllık sandığımızı açıyor ve yazı dizimizin 2. bölümünü  sunuyoruz.

8 TEMMUZ 1920

*Osmanlı’ya başkentlik yapmış olan Bursa, padişahın da dolaylı desteklediği Yunanlıların eline geçti.

*Kimi Bursa zenginleri, Yunanlıların şehre girmesine yardımcı oldular.

*Bursa halkı iç bölgeler göçüyor.

*Yadından sonra, Meclis Kürsüsü ‘ne kara bir örtü serilmesi kararlaştırıldı.

*Mecliste kimi mebuslar, Bolşevizm’i öven, Bolşevizm’in İslamiyet’le uzlaştığını ileri süren konuşmalar yaptılar.

*Mustafa Kemal Paşa, ABD de içinde olmak üzere, bütün Batı’nın Türkiye’ye düşman olduğunu, kendi kuvvetlerini esas almakla birlikte, yardım eden bütün kuvvetlerden yararlanılacağını söyledi.

*Demirci Mehmet Efe Denizli’ye geldi, öldürülen efelerin intikamını almak için şehirde dehşet saçtı.

*Milli Savunma Bakanı Fevzi Paşa, Kastamonu Valiliği nden,  kendi silah ve cephaneleriyle halktan gönüllü taburlar kurulmasını istedi.

*The New York Times: İtilaf Devletleri, hedeflerine er geç ulaşacaklardır. Türklerin, üstün Yunan kuvvetleri karşısında ufalanarak yok olmaları beklenmektedir diye yazdı.

9 TEMMUZ 1920

Çerkez Ethem, Batı Cephesi’ne gitme hazırlığı yaptı.

*Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Bey, cepheyi denetlemek üzere Ankara’dan Eskişehir’e hareket ettiler.

*Demirci Mehmet Efe, Denizli’de dün tutuklattığı 60 kişiyi öldürttü. Zeybekler ve çapulcular çarşıyı ve şehri yağmaladılar.

*Milli Kuvvetler, Adana batısında Rüştü Paşa İstasyonu’na bir baskın düzenlediler.

*Türkleri katletmekle suçlanan Ermenilerden ikincisi de Fransız idaresi tarafından Adana hükumet konağında asılarak idam edildi.

*İsviçre polisi Lozan ‘da, Maliye eski Bakanı Cavit Bey’i, kendisinin ve Avrupa’daki diğer Türklerin çalışmaları hakkında sorguya çekti.

10 TEMMUZ 1920

*Meclis kürsüsüne, Bursa kurtuluncaya kadar kalacak olan siyah bir örtü çekildi.

*Birecik de boşaltıldı. Orhaneli kasabası, Yunanlıların eline geçti

*Meclis’te tartışmalar oldu. Bir mebus üzüntüden konuşamadı ve gözyaşları arasında kürsüden indi. *Mebuslar, ant içme töreni yaptılar.

*Yozgat isyanının ele başlarından Çapanoğlu Celal yakalandı.

*Adana’da Ermeni terörü nedeniyle Türkler şehri terk etmeye ve ova köylerine ve Toroslara sığınmaya başladılar.

*Tavaslılar, Mustafa Kemal Paşa’ya çektikleri telgrafta, efelerin zulmüne karşı korunmalarını istediler.

*Albay Rafet Bey, Akdağmadeni’nden Genelkurmay Başkanı İsmet Bey’ e çektiği telde Ethem ve İbrahim Bey kuvvetlerinin geçtiği yol boyunca talan edilmedik hiçbir yer ve hiçbir şey kalmadığını bildirdi.

*Ankara Hükumeti, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı ve donanma işlerine bakacak bir Deniz İşleri Müdürlüğü kurdu

11 TEMMUZ 1920

*Bir Yunan taburu Karamürsel’i işgal etti.

*Dursunbey kasabası Yunanlılardan kurtarıldı.

*Doğu cephesinde Ermeniler ile çarpışıldı.

*Erzurum’dan gönderilen birlik, Şarkışla çevresinde isyancılarla çarpıştı.

*İtilaf Devletleri, Türkiye’de Türk olmayan ırkların da devlet haline getirilmesini, barış anlaşması imzalanmazsa Türklerin Avrupa’dan atılarak İstanbul’un Türklerden alınmasını kararlaştırdılar.

*Cemal Paşa, Alemdar gazetesinde Rıza Tevfik; “Mustafa Kemal, tarihe siyasi deliler arasında nam bırakacaktır. Anadolu direnişi bir blöftür. Hükumet mademki bunlarla başa çıkamıyor, Avrupa Anadolu’ yu bu zararlı haşarattan temizleyecektir.” diye yazdı. (Kurtuluştan sonra yurt dışına çıkarılan 150 kişiden biri de, Rıza Tevfik tir).

12 TEMMUZ 1920

*İznik, Yunanlılar ve İngilizler tarafından işgal edildi.

*Gölcük İngilizler tarafından işgal edildi.

*2. Kolordu ‘nun Karargahı Konya’ dan Afyon’a geldi.

*Celal Bey (Bayar), düşmanın Bursa’ya girmesinden halkın değil, Bursa burjuvazinin sorumlu olduğunu söyledi.

*Meclis’ te milli savunmanın güçlendirilmesi görüşülürken kimi mebuslar Rusya’dan yeşil ordunun getirilmesini istediler.

*Mustafa Kemal Paşa, ordu teşkilatının pek mükemmel olduğunu, gerilla birliklerinin kurulacağını, halkçı olacaklarını ve yönetimi halka vereceklerini söyledi.

* Meclis’te, milli mücadelede ölenlerin ailelerine, bir üst dereceden maaş bağlanması kabul edildi.

*Adana Kız Öğretmen Okulu öğrencileri, okul müdürlüğüne bir dilekçe sunarak, Öğretmenler kurulunun başkanlığı altında, vatan uğruna canlarını feda eden savaşçıların yaralarını sarmak, dikişlerini dikmek üzere geceli gündüzlü çalışmaya hazır olduklarını bildirdiler.

*Hakimiyeti Milliye gazetesi; “Dünya bizim lehimize dönüyor.” Diye yazdı.

*Peyami Sabah gazetesinde İstanbul hükumeti Adalet Bakanı Ali Rüştü Efendi’ nin; “Hükumet, Yunan ordusunun ileri hareketini protesto etmek niyetinde değildir. Çünkü Yunan ordusu, bizim programımıza dahil olan Mustafa Kemal’ e ceza verme işini yapıyor. Bu hareket zorlukla karşılaşmaz. Mustafa Kemal’in ordusu, haydutlardan, yağmacılardan, sabıkalılardan kuruludur.” İçerikli demecini yazdı.

3 TEMMUZ 1920

*Bursa nın düşmesi nedeniyle Meclis’ te heyecanlı konuşmalar yapıldı.

*Yunanlılar Kuyucak’ı, İngilizler Gebze’ yi işgal ettiler. Halka işkence ettiler.

*İki İngiliz ulaştırma gemisi, Haydarpaşa rıhtımında karaya asker çıkardı.

*Batı Cephesi Komutanlığı, birliklerden savaşçı kuvvetleri Bozüyük kuzeybatısında toplanılmasını istedi ve burada kesin savaş verileceğini bildirdi.

* Kemalistler itibardan büsbütün düştüler içerikli Yunan resmi bildirisi yayınlandı.

*Halkın namusunun ayaklar altına alındığı bu günlerde Padişah, Kuvayı Milliye’ye katılan bazı subaylar hakkında 7 yıllık hapis cezasını onayladı.

*İngilizler kimi yurtseverleri Malta’ya sürdüler.

*Alemdar gazetesi; “Mustafa Kemal’ e karşı Yozgat ayaklanması. Kemalistlerin Sivas’taki mevkileri sarsılıyor” Diye yazdı.

 

14 TEMMUZ 1920

*Yunan kuvvetleri Gördes’i işgal ettiler ve 2 saat kaldıktan sonra çekildiler.

*Ermeniler Doğu’da Dehne Boğazı’ nı ele geçirdiler.

*İstanbul’da Divan-ı Harb-i Örfi, Mustafa Kemal tarafına geçtikleri için Refet Bey de içlerinde olmak üzere birçok subayı ölüme mahkum etti. (Padişah, karan 25′ te onayladı.)

* Gizli çalışan Türkiye Komünist Partisi Ankara’da kuruluşu bildirisini dağıttı.

*Birçok milletvekilinin Bursa’nın düşmesinden sorumlu tuttuğu 20. Kolordu Komutan Vekili Albay Bekir Sami Bey, emekliğe sevk edildi.

*Mustafa Kemal Paşa, Bekir Sami Bey’e  “Saldın size değil banadır. Sabırlı olunuz, her şey düzelecektir” dedi.

*Mecliste, önceki gün ve dün Hükümet’e yönetilen sert eleştiriler üzerine İçişleri Bakanı Cami Bey’in dünkü tarihle yazılmış istifa yazısı tartışıldı.

Akşam gazetesi; yurtların terk edenler için “Zavallı muhacir aileleri” diye yazdı.

 

16 TEMMUZ 1920

*Ermenilere yönelik Doğu’da önlem alınmaya başlanıldı.
*Yunanlılar, Burhaniye’de 1 6 aydını tutukladılar.
*Seyhan Irmağı kıyılarında Fransızlarla ulusal güçler arasında çatışmalar oldu.
*Denizli’den kaçan halk, şehre dönmeye başladı.
*Yunan ordusunun yayımladığı bildiride; ileri harekatın sona erdiğini, Müslümanların Kemalistleri ret etiklerini, Yunanlıların Türk dostu ve koruyucusu saydıklarına yer verdi.
(Yunanlı askerler işgal ettikleri yerlerde gelinlik kızların çeyiz yorganlarında uyudukları hatırlanmalı).

 

17 TEMMUZ 1920

*Yunan İzmir Tümeni, Bandırma’da gemiye bindirildi.
*Batı Cephesi Komutanlığı, her yandan Yunan kuvvetlerine saldırılmasını emretti.
*Sındırgı, Yunanlılardan geri alındı.
*İstanbul Hükumetine 10 Ağustos’ta imzalayacak “Sevr” anlaşması dayatılmaya başlanıldı.
*Meclis, Mustafa Kemal Paşa ile birlikte cepheyi ziyaret edecek 10 mebusu kura ile belirledi ve cepheye gitmek üzere yola çıkıldı.
*Alemdar gazetesi, İstanbul Hükumetinin önemli görevlerde bulunanların da üyesi İngiliz Muhipler
Cemiyeti, 1920 yılı kongresini yapıldığını haber verdi.
*Kazım Karabekir’in daha önce Baku’ya gönderdiği Yusuf Ziya Bey, Erzurum’a Bolşevik olmuş halde döndü.
*İngiliz Bakanlar Kurulu’nda Savaş Bakanı Churchill, yargılanmayacak olan Malta sürgünlerinin Anadolu’daki İngiliz rehinelerle değiştirilmesini istedi.
*Lozan’da bulunan Cavit Bey’in not defterinde; “Milyonlardan; çiftliklerimizden bahseden reziller, namusun altınla ölçülemeyeceğini bilmiyorlar. Bedbaht memleket ki her türlü levs (pis-mundar) ile şaibedar olanları başında taşır ve en temiz evlatlarına iftiralar, nefretler gönderir!…” cümleleri yer aldı.
*Alemdar gazetesinde Refi Cevat (Ulunay), ulusal onuru korumak için Yunanlılarla çarpışanlar için: “Tam barış anlaşmasında değişiklikler yapılacağı sırada, bu cinayetleri işlemeleri için Venizelos acaba Kuvayı Gayri Milliyecileri kaç liraya satın aldı? …” diye yazdı. (R. CEVAT VE ONUN GİBİ ULUSAL KURTULUŞU KÖSTEKLEMEYE ÇALIŞANLAR, KURTULUŞTAN SONRA “150’LİKLER” OLARAK YURTDIŞINA ÇIKARDILAR.)
*Yunan İzmir Tümeni, Bandırma’da gemiye bindirildi.
*Batı Cephesi Komutanlığı, her yandan Yunan kuvvetlerine saldırılmasını emretti.
*Sındırgı, Yunanlılardan geri alındı.
*İstanbul Hükumetine 10 Ağustos’ta imzalayacak “Sevr” anlaşması dayatılmaya başlanıldı.
*Meclis, Mustafa Kemal Paşa ile birlikte cepheyi ziyaret edecek 10 mebusu kura ile belirledi ve cepheye gitmek üzere yola çıkıldı.
*Alemdar gazetesi, İstanbul Hükumetinin önemli görevlerde bulunanların da üyesi İngiliz Muhipler
Cemiyeti, 1920 yılı kongresini yapıldığını haber verdi.
*Kazım Karabekir’in daha önce Baku’ya gönderdiği Yusuf Ziya Bey, Erzurum’a Bolşevik olmuş halde döndü.
*İngiliz Bakanlar Kurulu’nda Savaş Bakanı Churchill, yargılanmayacak olan Malta sürgünlerinin Anadolu’daki İngiliz rehinelerle değiştirilmesini istedi.
*Lozan’da bulunan Cavit Bey’in not defterinde; “Milyonlarımızdan; çiftliklerimizden bahseden reziller, namusun altınla ölçülemeyeceğini bilmiyorlar. Bedbaht memleket ki her türlü levs (pis-mundar) ile şaibedar olanları başında taşır ve en temiz evlatlarına iftiralar, nefretler gönderir!…” cümleleri yer aldı.
*Alemdar gazetesinde Refi Cevat (Ulunay), ulusal onuru korumak için Yunanlılarla çarpışanlar için: “Tam barış anlaşmasında değişiklikler yapılacağı sırada, bu cinayetleri işlemeleri için Venizelos acaba Kuvayı Gayri Milliyecileri kaç liraya satın aldı? …” diye yazdı. (R. CEVAT VE ONUN GİBİ ULUSAL KURTULUŞU KÖSTEKLEMEYE ÇALIŞANLAR, KURTULUŞTAN SONRA “150’ LİKLER” OLARAK YURT DIŞINA ÇIKARDILAR.)

18 TEMMUZ 1920

*400 kişilik bir Yunan taburu, Karamürsel’i ikinci kez işgal etti.
*Mustafa Kemal Paşa’nın maiyet subayı İ. Hakkı Bey komutasında muhafız taburu kuruldu
*Antep Kuvayı Milliyesi, Kilis Düyun-u Umumiye veznesindeki 130.000 liranın 60 000 lirasını alarak Antep’e götürdü.
* Alemdar gazetesinde Rıza Tevfik: İlke kalanı kurtarmaktır, bunun için barışa imza atmayı bir dakika geciktirmeyelim. Diye yazdı.
*Hakimiyeti Milliye gazetesi, haftada iki basılmakta iken üç güne çıktı.

19 TEMMUZ 1920

*Tarsus-Bağlar mevzileri, ulusa güçlerin eline geçti. Fransızlar 200 kadar ölü verdiler.
* Fransızlar, Tarsus’ta çember içine alındılar.
*Abazaları ’da yeni bir ayaklanma başlatıldı.
*Düzce’den gönderilen kuvvetler isyancılara esir düştü.
Sovyetlerle dostluk anlaşması için yola çıkanlar çok güç geçen yolculuk sonrasında Moskova’ ya vardı.
*Çerkez Ethem emrindeki kuvvetler, Ankara’dan Eskişehir’e hareket ettiler.
*Trakya’ yı yarın işgale başlayacak olan Yunan İzmir Tümeni ‘ni taşıyan gemi, zırhlılarla birlikte Bandırma’dan hareket etti.
*Ermenistan eski Cumhurbaşkanı Hatissiyan, Türkiye’ye karşı girişilecek bir Ermeni harekâtı için Batı’dan para toplamaya çalışmasını sürdürdü.
*Pedrograt (Leningrat)’ta Lenin, “Yan sömürge olan İran, Türkiye, Çin’i de eklersek en az 1 milyar 250 milyon insan sömürge boyunduruğu altına sokulmuştur ve bunlar bir kapitalizm tarafından sömürülmektedir” dedi.

20 TEMMUZ 1920

* Yunanlılar, Barış Konferansı tarafından kendilerine bırakılan Doğu Trakya’yı işgale başladılar. *
*Tekirdağ, Muratlı, Çorlu ve Silivri’yi işgal altına aldı.
*Trakya’da, Köylü ve yoksul halk yurt savunmasına katılırken eşraf İstanbul’a gitmeye çalıştılar.
*Damat Ferit, İngilizlere, Mustafa Kemal Paşa(ya karşı Kürtleri kullanmayı önerdi.
* Damat Ferit Paşa, Trakya’nın savunulması için faydasız girişimlerde bulunulmamasını öğütledi.
*Hâkimiyeti Milliye gazetesi (Atatürk’üne denetiminde yayınlanıyordu) “En büyük düşman kapitalizm ve onun çocuğu olan emperyalizmdir.” diye yazdı.
*İstanbul Hükümeti, devletin varlığını çok daraltmış bile olsa, Sevr Anlaşması’nın imzalanmasını kararlaştırdı.
*Fransızlar Halep ve Şam’ı işgal ettiler.
*Casusluk yaptığından şüphelenilen son Mebuslar Meclisi Urfa üyesi Şükrü Nasuh Bey, Ankara’ya gelirken Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle tutuklanarak Ankara’ya gönderildi.
*Adana’da 2 gün sürecek olan yangın. 1500 ev yanıyor.

 

NOT: Yazı dizimiz önümüzdeki hafta devam edecektir.

 

Bunlar ilginizi çekebilir...

Bir yanıt yazın